گانیه یکی از پیشگامان رشته روانشناسی آموزشی است که مدل 9گانه آموزشی را با رویکرد گامبهگان برای آنکه افراد بتوانند از فرصتهای یادگیری به بهترین شکل استفاده کنند ارائه کرد. مدل مذکور به آموزشدهندگان و دانشپژوهان کمک میکند تا به ساماندهی برنامهآموزشی و مباحث تحقیقاتی بپردازند. در این مطلب قصد داریم 9 سطح این الگوی آموزشی را بررسی کنیم.
الگوی آموزشی گانیه چگونه پدید آمد؟
رابرت گانیه از پیشگامان رشته روانشناسی آموزشی است که برای اولین بار در دهه 40 میلادی روی آموزش فنون تدریس متمرکز شد. او کتابی بهنام شرایط آموزش را اولین بار در سال 1995 میلادی منتشر کرد و شرایط مهم آموزش را بررسی کرد. او توانست به ارائه یک فرآیند 9 مرحلهای برای هر یک از این مراحل توضیح کاملی ارائه کند تا آموزش تاثیرگذار باشد. الگوی طراحی آموزشی گانیه این ظرفیت را دارد تا برای آموزشهای مختلف استفاده شود. بهطوری که امکان بهکارگیری آن در غالب آموزش تیمی نیز فراهم است.
چرا الگوی آموزشی گانیه مفید است؟
مدل آموزشی گانیه چکلیستی در اختیار آموزشدهندگان و یادگیرندگان قرار میدهد تا قبل از شروع فعالیتهای آموزشی قادر به استفاده از آن باشند. هر مرحله به نوعی از برقراری ارتباط بین مفاهیم تاکید دارد که تاثیر مثبتی روی یادگیری دارد. زمانیکه هر یک از مراحل به پایان میرسند، یادگیرندگان بیشتر در کسب اطلاعات و مهارت درگیر میشوند.
سطح اول: جلب توجه
فرآیند آموزش را با جلب توجه دیگران باید آغاز کرد. این عامل باعث میشود تا آموزش از طریق محرکها، یادیگری چابک اتفاق افتد. محرکها نظیر صدا، زبان بدن، نمایش کلیپی کوتاه در ارتباط با موضوع یا استفاده از ابزارهایی که در ابتدای درس در افراد انگیزه ایجاد میکنند در جلب توجه مخاطب سودبخش هستند.
سطح 2: آگاهسازی یادگیرنده از هدف
در این مرحله باید اطمینان حاصل شود که تیم در ارتباط با اهداف و انتظارات دوره آموزشی آگاهی کامل را کسب کردهاند، بنابراین یادگیرندگان با فهمیدن چرایی موضوع، یادگیری را آغاز میکنند. بنابراین ضروری است به افراد توضیح داد که قرار است در پایان دوره چه مطالبی را یاد بگیرند و این یادگیری چه مزایایی برای آنها دارد. بهطور مثال، اگر آموزشی سازمانی است، برای افراد شرح دهدی که سازمان در 20 درصد در هزینهها صرفهجویی دارد و با توجه به کاهش بودجه، این فرآیند باعث میشود تا 6 نفر از کارکنان شاغل، شغل خود را از دست ندهند. در این مرحله، تیم در ارتباط با عدم یادگیری مباحث و خطرهایی که متوجه سازمان میشود آگاه میشود.
سطح 3: تحریک به خاطرآوری یادگیریهای قبلی
زمانی که افراد مباحث جدیدی را یاد میگیرند، سعی میکنند این مطالب را با مباحث دیگر مرتبط کنند. برنامههای آموزشی که قبلا برای تیم ارائه کردهاید را مرورک کنید و آنرا در آموزش فعلی استفاده کنید. علاوه بر این، از تیم سوال کنید که آیا تجربه قبلی در موضوع آموزشی دارند یا خیر. اگر در یادگیری موضوعات قبلی مشکل داشتهاند، سعی کنید در این دوره آموزشی آنها را برطرف کنید. علاوه بر این، ارتباطی بین موضوعاتی که در گذشته یاد گرفتهاند و موضوعاتی که در حال یادگیری آنها هستند ارتباطی برقرار کنید.
سطح 4: ارائه ملزومات آموزشی و محرکها
سعی کنید اطلاعات جدید را به شکل موثر به گروه انتقال دهید. طیف متنوعی از مواد آموزشی و محرکهای مرتبط با مفاهمی که در نظر دارید انتقال دهید را شناسایی کنید و در فرآیند آموزش از آنها استفاده کنید. اطلاعات را به شکل منطقی و به روشی ساده متناسب با درک و فهم مخاطبان سازماندهید کنید. سعی کنید به شکل متنوع از ابزارها و سبکهای ممختلف برای یادگیری افراد استفاده کنید.
سطح 5: تدارک راهنمایی برای یادگیری
برای کمک به دانشپژوهان از راهحلهای منحصر به فرد استفاده کنید، بهطوری که اطمینان حاصل کنید اطلاعاتی که قصد دارید به مخاطب منتقل شوند را متمایز کردهاید. در این زمینه بهتر است از موردکاویها، شکلها، داستانسرایی و قیاسها به شکل کاربردی استفاده کنید.
سطح 6: فراخوان عملکرد
در این مرحله باید اطمینان حاصل کنید که افراد توانایی انتقال دانشی که یاد گرفتهاند را دارند. این توانایی بهطور مستقیم به مباحثی که در طول دوره آموزشی یاد گرفتهاند مرتبط است. اگر دانش و مهارتی را آموزش دادهاید، از آنها درخواست کنید به شیوه عملی از دانش خود استفاده کنند. اگر اطلاعات جدیدی به آنها آموزش دادهاید با سوال کردن میزان یادگیری آنها را ارزیابی کنید.
سطح 7: ارائه بازخورد
پس از اینکه تیم دانش و مهارت لازم را کسب کرد و توانست دانشی که کسب کرده را انتقال دهد، به آنها بازخورد داده و نکات لازم را متذکر شوید. فرض کنید که به تیم روش جدیدی را برای تعامل با مشتریان عصبانی آموزش دادهاید. در ادامه بر مبنای چند سناریو، متوجه شدهاید که برخی افراد در موقعیت ساختگی نسبت به اینکه مشتری را آرام کنند حساس نیستند. با ارائه بازخورد و گوشزد کردن نکات اشتباه به آنها، سعی کنید معایب کار آنها را برطرف کنید.
سطح 8 ارزیابی عملکرد
اعضا تیم باید بتوانند در آزمون یا سایر ابزارهای سنجش عملمرد موفقی داشته باشند تا مشخص شود که دانش و مهارتهایی که یاد گرفتهاند را به شکل اصولی استفاده میکنند. بنابراین باید از آزمونها، پرسشنامهها یکوتاه یا حتا نوشتههای کوتاه برای سنجهش دانش تیم در ارتباط با مباحث که یاد گرفتهاند استفاده کنید.
سطح 9: افزایش یادگیری و انتقال
در این مرحله، اعضا تیم اگر توانستهاند دانش یا مهارتی را کسب کنند باید قادر به استفاده از آنها در موقعیترهای مختلف باشند و نشان دهند که اطلاعات را به درستی یاد گرفتهاند. تکرار تمرین بهتری روش حصول اطمینان از این موضوع است که یادگیری موثر بوده است. اطمینان حصال کنید که اعض تیم شانس کافی برای استفاده از دانشی که کسب کردهاند را به دست آوردهاند. برنامهای برای انجام تمرینهای مکرر ترتیب دهید و جلساتی را برای مرور اطلاعات و مهارتها تنظیم کنید. هرچه افراد اطلاعات بیشتری کسب کنند و با سناریوهای مختلفی روبرو شوند، توانایی تعییم مطالبی که یاد گرفتهاند را خواهند داشت.
به این مطلب چند ستاره میدهید؟(امتیاز: 4.6 - رای: 8)